આંખોના અજવાળાથી દુનિયાનો પ્રકાશ ભલે દેખાય પરંતુ જીવનમાં ફેલાયેલા અંધકારને દૂર કરવાનું કામ હંમેશા મનની આંખોથી જ થાય છે. આપણી આજુબાજુ એવા ઘણા લોકો છે જેઓ પોતાના જીવનના કોઈ પણ મુશ્કેલ વળાંકને ભાગ્યનો હુકમ માનીને તેને પાર કરી શકતા નથી. આવા લોકો પણ જીવનને તેમની સામાન્ય આંખોથી જુએ છે પરંતુ બીજી તરફ પ્રાંજલ પાટીલ જેવા વ્યક્તિત્વો તેમના મનની આંખમાંથી દરેક અંધકાર દૂર કરે છે અને અંધકારથી આગળનો રસ્તો શોધી કાઢે છે. આપણી આજની વાર્તા એ છોકરીના જીવન વિશે જણાવશે જેણે પોતાની આંખોની રોશની ગુમાવી દીધી પરંતુ તેની હિંમતને તૂટવા ન દીધી અને ઇતિહાસ રચ્યો.
મહારાષ્ટ્રના ઉલ્હાસનગરમાં જન્મેલી પ્રાંજલની નાની આંખોમાં મોટા સપના હતા પરંતુ આ સપના તૂટવાની પ્રક્રિયા ત્યારે શરૂ થઈ જ્યારે તેણે માત્ર 6 વર્ષની ઉંમરે પોતાની આંખોની રોશની ગુમાવી દીધી. એક બેભાન ઘટનાએ નાની પ્રાંજલની દુનિયાને અંધકારથી ભરી દીધી હતી પણ પ્રાંજલ હિંમતવાન હતી. ભલે તેણીની દુનિયા અંધકારથી ભરેલી હતી તેણીએ નક્કી કર્યું કે તે આ અંધકારને તેના જીવનમાં પ્રવેશવા દેશે નહીં અને તેના ભવિષ્યને એવી રીતે પ્રકાશિત કરશે કે દરેક જોનારને તેણીની નબળાઇ નહીં પરંતુ તેની સિદ્ધિ દેખાશે. આટલું જ વિચારીને તેણે સખત મહેનત કરવાનું શરૂ કર્યું. પોતાની નબળાઈને કારણે તેણે ક્યારેય પોતાની જાતને હારવા દીધી નથી. આખરે તેની મહેનત રંગ લાવી અને તેણે કંઈક એવું કર્યું જે તેની પહેલાં કોઈ કરી શક્યું ન હતું. હા પ્રાંજલ પોતાના સમર્પણ અને મહેનતથી દેશની પ્રથમ અંધ મહિલા IAS ઓફિસર બની.
મેં મારી દૃષ્ટિ ગુમાવી દીધી પણ વાંચવાનો શોખ નહોતો ગયો
ભલે પ્રાંજલની દૃષ્ટિ છીનવાઈ ગઈ પણ વાંચનનો શોખ હંમેશા તેના મનમાં રહ્યો. તેણીએ તેનું પ્રારંભિક શિક્ષણ દાદર, મુંબઈની શ્રીમતી કમલા મહેતા સ્કૂલમાંથી કર્યું. આ શાળા એવા ખાસ બાળકો માટે હતી જેમણે પ્રાંજલની જેમ ભલે તેમની આંખોની રોશની ગુમાવી હોય પરંતુ તેમના મનમાં વાંચનનો શોખ જાળવી રાખ્યો હોય. પ્રાંજલે અહીં બ્રેઈલમાં પોતાનો અભ્યાસ પૂરો કર્યો. અહીંથી 10મું ધોરણ પાસ કર્યા પછી પ્રાંજલે ચંદાબાઈ કોલેજમાંથી આર્ટ્સમાં 12મું કર્યું અને 85% માર્ક્સ સાથે પરીક્ષા પાસ કરી. પ્રાંજલે આગળનો અભ્યાસ મુંબઈની સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાંથી પૂર્ણ કર્યો.
આ રીતે યુપીએસસીની પરીક્ષા આપવાનું નક્કી થયું
તે સમયે પ્રાંજલ ગ્રેજ્યુએશનમાં અભ્યાસ કરતી હતી આ દિવસોમાં તેના એક મિત્રએ UPSC વિશે એક લેખ વાંચ્યો. આ પહેલી વાર હતું જ્યારે પ્રાંજલ UPSC વિશે આટલી વિગતવાર જાણતી હતી. આ લેખે તેણીને એટલી પ્રભાવિત કરી કે તે પછી તેણીએ આ પરીક્ષા વિશે ખાનગી રીતે માહિતી એકત્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું. વાસ્તવમાં પ્રાંજલે પહેલાથી જ નક્કી કરી લીધું હતું કે તે UPSCની પરીક્ષા ચોક્કસ આપશે પરંતુ તે આ નિર્ણય વિશે કોઈને કહેતી નહોતી. સેન્ટ ઝેવિયર્સમાંથી સ્નાતક થયા બાદ પ્રાંજલ દિલ્હીની એક પ્રતિષ્ઠિત કોલેજ જેએનયુમાં ગઈ. પ્રાંજલે તેના જીવનની દરેક સમસ્યાનું સમાધાન કર્યું. તેણીએ ક્યારેય હાર માની નહીં કારણ કે તેણી જોઈ શકતી ન હતી. તેણે UPSC ની તૈયારી કરવાનો માર્ગ પણ શોધી કાઢ્યો અને જોબ એક્સેસ વિથ સ્પીચની મદદ લીધી જે લોકો તેમની આંખોની રોશની ગુમાવી ચૂક્યા છે તેમના માટે બનાવવામાં આવેલ એક ખાસ સોફ્ટવેર. પ્રાંજલનો અભ્યાસ ચાલુ રહ્યો. એમફીલ કર્યા બાદ પીએચડી કરવાનું નક્કી કર્યું.
આખરે મંઝિલ મળી
પ્રાંજલને UPSC ક્લિયર કરવાનું ઝનૂન હતું. આ માટે તેણે દિવસ-રાત મહેનત કરવાનું શરૂ કર્યું પરંતુ મોટી વાત એ હતી કે તેણે સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષાની તૈયારી માટે કોઈ પણ પ્રકારના કોચિંગનો સહારો લીધો ન હતો. તે ખાસ સોફ્ટવેરની મદદથી જ તેની પરીક્ષાની તૈયારી કરતી રહી. આ ખાસ સોફ્ટવેર તેમના માટે પુસ્તકો વાંચી શકે છે. આ ઉપરાંત પ્રાંજલે મોક ટેસ્ટના પેપર પણ સોલ્વ કર્યા હતા અને ચર્ચામાં ભાગ લીધો હતો.
પ્રાંજલની મહેનત દેખાતી હતી પણ તે કેટલી હદે યોગ્ય હતી તે પરિણામ પછી જ નક્કી થવાનું હતું. વર્ષ 2016 માં પ્રાંજલે UPSC ની પ્રથમ પરીક્ષા આપી અને તેના પહેલા જ પ્રયાસમાં તેણીએ તેની મહેનતનું બળ બતાવ્યું. તેણે ઓલ ઈન્ડિયા 773મો રેન્ક મેળવીને પરીક્ષા પાસ કરી. રેન્ક સારો હતો પરંતુ દૃષ્ટિહીન હોવાને કારણે તેને ભારતીય રેલ્વે એકાઉન્ટ સર્વિસમાં નોકરી ન મળી પરંતુ કહેવાય છે કે જે થાય છે તે સારા માટે જ થાય છે. જો પ્રાંજલને તે નોકરી મળી હોત તો તે કદાચ ઈતિહાસ રચી ન શકત. આ પછી તેણે તેના આગામી પ્રયાસ માટે પોતાનો જીવ આપી દીધો. આ વખતે તેમની મહેનતની ઘામાંથી ઉદભવેલી સફળતાનો ઘોંઘાટ છેક દૂર જવાનો હતો. તેની મહેનત રંગ દેખાડી અને તેણે તેના બીજા પ્રયાસમાં કોઈપણ કોચિંગ વિના ઓલ ઈન્ડિયા 124મો રેન્ક મેળવ્યો. આ સાથે પ્રાંજલની ભારતીય વહીવટી સેવા માટે પસંદગી થઈ હતી. પ્રાંજલે તિરુવનંતપુરમના ડેપ્યુટી કલેક્ટર પદ પર બઢતી પહેલા કેરળના એર્નાકુલમમાં સહાયક કલેક્ટર તરીકે સેવા આપી હતી.
0 Comments