પુરાતત્ત્વીય વિભાગની ટીમને ઉજ્જૈન મહાકાલ મંદિરના પ્રાંગણમાંથી જૂના અવશેષો મળી આવ્યા છે. આ અવશેષો થોડા દિવસો પહેલા જ ખોદકામ દરમિયાન મળી આવ્યા છે. જે બાદ અધિકારીઓને આ માહિતી આપવામાં આવી હતી. તે જ સમયે જ્યારે સંસ્કૃતિ મંત્રાલયને આ વિશેની માહિતી મળી, ત્યારે મંત્રાલયે તરત જ અહીં એક ટીમ મોકલી.
ખુબ ઊંડાણથી કરવામાં આવી રહી છે તાપસ
પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર પુરાતત્ત્વ વિભાગની ટીમ ઉજ્જૈન મહાકાલ મંદિરમાં ગઈ હતી અને ઉંડાણપૂર્વક તપાસ કરી હતી. પુરાતત્ત્વીય વિભાગની ટીમના જણાવ્યા અનુસાર મંદિરમાંથી મળી આવેલા આ અવશેષો આશરે 2100 વર્ષ જુના છે અને ટીમ હજી ઉંડાણપૂર્વક તપાસ કરી રહી છે. આ અંગે અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે મંદિરમાં મળી આવેલા અવશેષોનું નિરીક્ષણ કર્યા બાદ એક અહેવાલ તૈયાર કરવામાં આવશે. આ અહેવાલ સંસ્કૃતિ મંત્રાલયને સુપરત કરવામાં આવશે.
પુરાતત્ત્વીય વિભાગની આ ટીમનું નેતૃત્વ ડો.રમેશ યાદવ કરી રહ્યા છે. ડો.રમેશ યાદવે પરિસરમાં મળી આવેલા અવશેષો વિશે જણાવ્યું હતું કે આ પ્રાચીન મંદિરના અવશેષો છે. તેમના જણાવ્યા મુજબ 11 મી અને 12 મી સદીમાં બનેલા મંદિરના અવશેષોને હાલના મંદિર સંકુલ હેઠળ દફનાવવામાં આવ્યા છે. આ ઉત્તર ભાગમાંથી મળી આવે છે. દક્ષિણ બાજુએથી 4 મીટર નીચે એક દિવાલ પણ મળી આવી છે. જે સુંગા યુગ સાથે જોડાયેલા લાગે છે. તે લગભગ 2100 વર્ષ જૂની હોઈ શકે છે. ભૂતકાળમાં પણ આવા અન્ય અવશેષો મળી આવી છે. જે સૂચવે છે કે શુન્ગ યુગમાં મંદિરનું અસ્તિત્વ હતું.
આ સિવાય ઉત્કૃષ્ટ થાંભલા, પાયાના બ્લોક્સ, મંદિરના ગુંબજ ભાગો અને પત્થરથી કોતરવામાં આવેલા રથ પણ મળી આવ્યા છે. ડો.યાદવે કહ્યું કે પુરાતત્ત્વવિદોએ મંદિરના સ્થળને દર્શાવતા પ્રાચીન બાંધકામોના ટુકડાઓ પણ મેળવ્યા હતા. ડો.રમેશ યાદવે દાવો કર્યો હતો કે ખોદકામનું કામ નિષ્ણાંતોની દેખરેખ હેઠળ થવું જરૂરી છે. મોટા અવશેષો પણ અહીં મળી શકે છે. રિપોર્ટ મંત્રાલયને રજૂ કરવામાં આવશે. કામની રેકોર્ડિંગ આગામી દિવસોમાં જાહેર કરવામાં આવશે.
સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના આદેશ પર ભોપાલ પુરાતત્ત્વ નિયામક, આર્કાઇવ્સ અને મ્યુઝિયમના ચાર સભ્યો, ડો.રમેશ યાદવ (પુરાતત્વીય અધિકારી), ડો.ધુવેન્દ્રસિંહ જોધા (સંશોધન સહાયક), યોગેશ પાલ (સુપરવાઇઝર) અને ડો.રાજેશ કુમારે બુધવારે મંદિરની મુલાકાત લીધી હતી.
મંદિરનું ખોદકામ કરવું જોઈએ
આ પહેલીવાર નથી જ્યારે ઉજ્જૈન મહાકાલ મંદિરના પ્રાંગણમાંથી જૂની અવશેષો મળી આવ્યા છે. આ પહેલા પણ ઘણી વખત ખોદકામ દરમિયાન પ્રાચીન વસ્તુઓ મળી આવી છે. ગયા વર્ષે ડિસેમ્બર 2020 માં પણ હજારો વર્ષ જૂની શિલાલેખો મળી આવી હતી. ત્યારબાદ ખોદકામનું કામ બંધ કરાયું હતું. થોડા સમય પછી ફરી શરૂ કરાયુ. તે જ સમયે અહીં ખોદકામ દરમિયાન સોમવારે માતાની પ્રતિમા પણ મળી હતી.
ભોપાલમાં વસતા ભારતીય પુરાતત્ત્વીય સર્વેક્ષણના નિવૃત્ત અધિક્ષક ડો.નારાયણ વ્યાસે ખોદકામ દરમિયાન મળી આવેલી આ પ્રાચીન વસ્તુઓ વિશે પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો છે. તેઓએ કહ્યું છે કે મહાકાલ વનને ખોદવું જોઈએ. મળેલા પુરાવા ઘણા બીસી પૂર્વેના હોઈ શકે છે. વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ દ્વારા અભ્યાસ કરવાની જરૂર છે. મહાકાલ મંદિરમાં વૈશ્વિક હેરિટેજ સ્મારકો પણ મળી શકે છે.
0 Comments