નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં સરકારે ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટથી રૂ. 1.75 લાખ કરોડ એકત્ર કરવાનો લક્ષ્યાંક આપ્યો છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારામને બજેટમાં આની જાહેરાત કરી છે. તેમણે માહિતી આપી કે IDBI બેંક સિવાય જાહેર ક્ષેત્રની 2 વધુ બેંકોનું નાણાકીય વર્ષમાં ખાનગીકરણ કરવામાં આવશે. જોકે તેમણે બેંકોનું નામ લીધું નથી.
કઈ બે બેંકોનું ખાનગીકરણ કરવામાં આવશે તે હજુ સ્પષ્ટ નથી. પરંતુ સરકાર આગામી નાણાકીય વર્ષમાં તેના ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ લક્ષ્યાંકને પ્રાપ્ત કરવા માંગશે. IDBI બેંકનું ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ સરકારી સૂચિમાં પહેલેથી જ નિર્ધારિત છે. આવામાં બેંક ગ્રાહકો તેમજ રોકાણકારોના મનમાં સવાલો ઉભા થઈ રહ્યા છે કે તે બે બેન્કો કઇ છે જે આગામી દિવસોમાં ખાનગી બેંકો બની જશે.
તમામ પ્રકારની અટકળો કરવામાં આવી રહી છે પરંતુ સત્તાવાર ઘોષણા પછી જ ચિત્ર સ્પષ્ટ થશે. ગ્રાહકો ચક્કરમાં આવી ગયા છે કે જો તેમની બેંક ખાનગી થઈ જશે તો તેમના ખાતા પર શું અસર થશે? જોકે બજેટમાં સરકારની ઘોષણા પછીથી તમામ જાહેર બેંકોના શેરમાં વધારો જોવા મળી રહ્યો છે.
ખરેખર આ સરકારે ઘણા સમય પહેલા સ્પષ્ટ કરી દીધું હતું કે સરકારી બેંકોની સંખ્યા ઓછી થશે. આ એપિસોડમાં ગયા વર્ષે, 10 બેંકોમાં ભળીને 4 બેંકો બનાવવામાં આવી હતી. હવે સરકાર કેટલીક વધુ જાહેર બેંકોમાંથી છૂટકારો મેળવવા માગે છે. નિષ્ણાતોના મતે સરકાર સતત એવી ખોટમાં રહેલી તે બેંકોથી છૂટકારો મેળવવા માંગે છે ખોટ પડેલી બેંકોને સરકાર સતત મદદ પ્રદાન કરવાની સ્થિતિમાં નથી.
વર્ષ -2020 માં નીતિ આયોગે સરકારને ત્રણ જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોનું ખાનગીકરણ કરવાની ભલામણ કરી હતી. નીતિ આયોગે સરકારને પંજાબ અને સિંધ બેંક, યુકો બેંક અને બેંક ઓફ મહારાષ્ટ્રને ખાનગીના હવાલે કરવા જણાવ્યું હતું. એટલું જ નહીં ગયા વર્ષે એક રોઇટર્સના રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે કેન્દ્ર સરકાર પંજાબ અને સિંધ બેંક, યુકો બેંક, IBDI અને બેંક ઓફ મહારાષ્ટ્રમાં પોતાનો હિસ્સો વેચવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ સિવાય બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા, સેન્ટ્રલ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા, ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક અને યુકો બેંકના નામ પણ આ યાદીમાં હોઈ શકે છે.
શક્ય છે કે પંજાબ અને સિંધ બેંક, યુકો બેંક, બેંક ઓફ મહારાષ્ટ્ર, બેંક ઓફ ઇન્ડિયા, સેન્ટ્રલ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા અને ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેન્ક માંથી કોઈપણ બે બેંકો હોઈ શકે. એટલું જ નહીં બે રિપોર્ટમાં પંજાબ નેશનલ બેંક (PNB) અને બેંક ઓફ બરોડાના નામ બહાર આવી રહ્યા છે જે મીડિયા રિપોર્ટમાં ચર્ચાઈ રહી છે. આ બેંકો સિવાય સરકાર નવા અને મોટા નામ સાથે પણ આશ્ચર્યચકિત કરી શકે છે. અત્યારે ફક્ત અંદાજ લગાવી શકાય છે.
દેશમાં હાલમાં જાહેર ક્ષેત્રની 12 બેંકો છે. થોડીક બેંકો સિવાય મોટાભાગની બેંકોની હાલત ખરાબ છે. જેના માટે દર વર્ષે બજેટમાં મોટી જાહેરાતો કરવામાં આવે છે આ બજેટમાં પણ સરકારે 20 હજાર કરોડનું ફરીથી મૂડીકરણ કરવાની જાહેરાત કરી છે.
હાલમાં ડિસેમ્બર 2020 સુધીમાં સરકારની ઓછામાં ઓછી 10 બેંકોમાં 70 ટકાથી વધુ હિસ્સો છે. જ્યારે આઠ બેન્કો એવી છે જેમાં સરકારનો 80 ટકાથી વધુ હિસ્સો છે અને ત્રણ બેન્કોમાં સરકારનો હિસ્સો 90 ટકાથી વધુ છે અને તે બેંકો ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક, યુકો બેંક અને બેન્ક ઓફ મહારાષ્ટ્રની છે.
હકીકતમાં લગભગ 50 વર્ષ પહેલાં 19 જુલાઈ 1969 ના રોજ ઇન્દિરા ગાંધીની સરકારે ખાનગી બેંકોને જાહેર બેંકોમાં રૂપાંતરિત કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. તે સમયે 14 ખાનગી બેંકોનું રાષ્ટ્રીયકરણ કરવામાં આવ્યું હતું. ઈન્દિરા ગાંધીના ગરીબી હટાવ કાર્યક્રમનો બેંકોનું રાષ્ટ્રીયકરણ એ એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયું હતું.
પછી 1980 માં 6 વધુ ખાનગી બેન્કોને સરકારી બેંકો તરીકે જાહેર કરવામાં આવી. જોકે દેશની સૌથી મોટી બેંક સ્ટેટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાને 1955 માં જ સત્તાવાર બનાવવામાં આવી હતી રાષ્ટ્રીયકરણ પહેલાં SBIનું નામ ઇમ્પીરીયલ બેંક હતું.
કેન્દ્ર સરકારનો દાવો છે કે આગામી નાણાકીય વર્ષમાં ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટનું લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં આવશે. બજેટમાં નાણાં પ્રધાને કહ્યું હતું કે જાહેર ક્ષેત્રની બે બેંકો સિવાય એક સામાન્ય વીમા કંપનીનું પણ ખાનગીકરણ કરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત આવતા નાણાકીય વર્ષમાં બીપીસીએલ, એર ઇન્ડિયા, કોનકોર અને એસસીઆઈને પણ ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ કરવામાં આવશે. તે જ સમયે ઇન્સ્યોરન્સ કોર્પોરેશન (LIC) નો આઈપીઓ લાવવામાં આવશે.
0 Comments