ભગવાન શિવના તાંડવ નૃત્ય વિશે તમે બધાએ સાંભળ્યું જ હશે. તમારામાંથી ઘણાને એટલું જ ખબર હશે કે જ્યારે શિવજી ગુસ્સે થાય છે ત્યારે તાંડવ નૃત્ય કરે છે. પરંતુ તમે તેના વિશે વિગતવાર નહીં જાણતા હોય. ઉદાહરણ તરીકે શિવજી ક્યારે તાંડવ નૃત્ય કરે છે, તે શા માટે કરે છે, તેની પાછળની વાર્તા શું છે અને આ તાંડવ નૃત્યનો અર્થ શું છે. આજે અમે તમને આ તાંડવ નૃત્ય વિશે વિગતવાર જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ.
શિવજીનું તાંડવ નૃત્ય પણ બે પ્રકારનું છે. પ્રથમ તાંડવ નૃત્ય જ્યારે તેઓ ગુસ્સે થાય છે. ગુસ્સામાં રજૂ કરેલા તાંડવ નૃત્ય દરમિયાન શિવજીના હાથમાં ડમરુ હોતું નથી. તેઓ ડમરુ વિના કરે છે. બીજી બાજુ જો શિવજી ડમરૂ સાથે તાંડવ નૃત્ય કરી રહ્યા છે તો સમજી લો કે પ્રકૃતિમાં આનંદનો વરસાદ થવાનો છે.
આ રીતે શાત્ર સમાધિમાં ભગવાન શિવજી નાદ કરે છે. નાદ અર્થ એટલે એક પ્રકારનો અવાજ સાંભળવો. તેમાં કોઈ ગીત નથી. મતલબ કે નાદએ અવાજ ગાયા વગરનું નૃત્ય છે. તમે ફક્ત તેને અનુભવી શકો છો. આ નાદ પણ બે પ્રકારનાં છે, પ્રથમ આહદ અને બીજો અનહદ.
જ્યારે ભરત મુનિએ નાટ્યશાસ્ત્રનો પહેલો અધ્યાય લખ્યો ત્યારે તેમણે શિષ્યોને પણ તાંડવની શિક્ષા આપી હતી. તે સમય દરમિયાન ગંધર્વ અને અપ્સરાસ તેમના શિષ્ય હતા જેમણે નાટ્યવેદના આધારે શિવજીની સામે પ્રદર્શન કર્યું હતું. જણાવી દઈએ કે તે ભરત મુનિ દ્વારા આપવામાં આવેલું જ્ઞાન અને તાલીમ હતી, જેના કારણે તેમના બધા નૃત્યકારો તાંડવનો ભેદ જાણતા હતા. તેના આધારે તેમની નૃત્યની શૈલીમાં બદલાવ આવતો.
શિવજીની પત્ની પાર્વતીએ બાણસુરની પુત્રીને આ નૃત્ય શીખવ્યું. આને કારણે આ તાંડવ નૃત્ય એક પેઢીથી બીજી પેઢી સુધી જીવંત રહ્યું. શિવનો તાંડવ પણ નટરાજનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. નોંધપાત્ર વાત એ છે કે નટરાજ પણ શિવજીનું એક સ્વરૂપ છે. ઉદાહરણ તરીકે જ્યારે શિવજી તાંડવ નૃત્ય કરે છે તો ત્યારે તેમને નટરાજ કહેવામાં આવે છે. આ નટરાજ શબ્દો 'નાટ' અને 'રાજ' એટલે કે 'કલા' અને 'રાજા' એમ બે વસ્તુઓથી બનેલો છે. શિવજી નટરાજના રૂપમાં એ વાત બતાવે છે કે અજ્ઞાનતાને માત્ર સંગીત અને નૃત્ય દ્વારા જ દૂર કરી શકાય છે.
તમારી માહિતી માટે જણાવી દઈએ કે શાસ્ત્રીય નૃત્યમાં હાજર તમામ ઉપદેશો તાંડવ નૃત્યમાંથી ઉત્પન્ન થઈ છે. તાંડવ એ એક પ્રકારનો ઝડપી પ્રતિસાદ નૃત્ય છે. લસ્યા શૈલીની વાત કરીએ તો તેમાં હાલમાં ભરતનાટ્યમ, કુચીપુડી, ઓડિસી અને કથક જેવી નૃત્ય શૈલીઓ શામેલ છે.
તો હવે તમે જાણો છો કે તાંડવ નૃત્ય સાથે જોડાયેલા તમામ રહસ્યો. અમને આશા છે કે અમે આપેલી આ માહિતી તમને ગમી ગઈ હશે. કૃપા કરીને આ માહિતી અન્ય લોકો સાથે શેર કરવાનું ભૂલશો નહીં. આ રીતે દરેકને ભારતીય ઇતિહાસ વિશે માહિતી મળશે.
0 Comments